Kieskeurig
Over veel
woorden valt iets te zeggen. Hoe ze ontstaan zijn en wat ze betekenen. Het is
intrigerend en vermakelijk om dit stukje taalkennis te koppelen aan een
woordspelletje.
Als ik erover na ga denken, kan ik mijn dag wel vullen met het achterhalen van de historie en de toepassing van een grote hoeveelheid woorden. Ik pak er zomaar eens eentje uit.Neem bijvoorbeeld het woord "kieskeurig".
Als ik erover na ga denken, kan ik mijn dag wel vullen met het achterhalen van de historie en de toepassing van een grote hoeveelheid woorden. Ik pak er zomaar eens eentje uit.Neem bijvoorbeeld het woord "kieskeurig".
De herkomst van dit woord is volgens etymologische geschriften redelijk onzeker.
Het wordt beschreven als een Hollandisme
en zou een afgeleide zijn van "kribbe-keurich". Uiteindelijk is dat
afkomstig van het Franse "crêve coeur". Letterlijk is dat een
stervend hart en wil zoveel zeggen als ontevreden, of moeilijk te
voldoen.
Een oppervlakkige benadering (zijn we dol op vandaag de dag) deelt het woord in twee delen. Het werkwoord "kiezen" en het bijvoeglijk naamwoord of bijwoord "keurig".
Die laatste is een opvallend deel van het woord. Synoniemen voor "keurig" zijn: beschaafd, betamelijk, bevallig, braaf, chic, correct, degelijk, decent, eerzaam en zo zijn er vast nog meer woorden van gelijke strekking.
Het eerste deel van het woord is relatief eenvoudig. Dat wil zoveel zeggen dat uit meerdere mogelijkheden er één genomen wordt.
Deze oppervlakkige insteek zou inhouden dat, wanneer men gaat kiezen, dat wordt gedaan op een beschaafde en correcte manier. Maar dan is er sprake van "keurig kiezen" en moeten we de woorden los van elkaar blijven zien.
Als we de oppervlakkigheid naast ons neerleggen en de mogelijkheid willen kiezen die op zichzelf eveneens degelijk en chic is, dan wordt het daadwerkelijk "kieskeurig". Dan is het onmogelijk de twee woorden nog te scheiden. Het kiezen wordt dan al snel fijngevoelig. Overigens is dat ook een woord dat het ontleden waard is.
Zou het niet ideaal zijn als we bij de volgende "verkiezingen" keurig zouden verkiezen. Ik bedoel dan niet alleen keurig stemmen. Want met het rode potlood het gekozen rondje kleuren, verloopt doorgaans keurig. Nee, het gaat me dan meer om het kiezen van de keurige keuze.
De eerzame, decente en bevallige optie die weloverwogen wordt verkozen.
Liever dat dan de oppervlakkige kijk op de zaak waarbij de loze woorden niet onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld zijn. Liever dat dan het gebrek aan de overtuiging dat de samenhang belangrijker is dan de wetenschap dat we elk afzonderlijk woord hebben begrepen.
Laten we er een andere draai aan geven en nieuwe woordgeschiedenis schrijven. Leuk voor de Dikke van Dale. Het nieuwe credo bij een volgend rondje Haagse "verstemmingen".
Stem keurig. Wees stemkeurig.
Een oppervlakkige benadering (zijn we dol op vandaag de dag) deelt het woord in twee delen. Het werkwoord "kiezen" en het bijvoeglijk naamwoord of bijwoord "keurig".
Die laatste is een opvallend deel van het woord. Synoniemen voor "keurig" zijn: beschaafd, betamelijk, bevallig, braaf, chic, correct, degelijk, decent, eerzaam en zo zijn er vast nog meer woorden van gelijke strekking.
Het eerste deel van het woord is relatief eenvoudig. Dat wil zoveel zeggen dat uit meerdere mogelijkheden er één genomen wordt.
Deze oppervlakkige insteek zou inhouden dat, wanneer men gaat kiezen, dat wordt gedaan op een beschaafde en correcte manier. Maar dan is er sprake van "keurig kiezen" en moeten we de woorden los van elkaar blijven zien.
Als we de oppervlakkigheid naast ons neerleggen en de mogelijkheid willen kiezen die op zichzelf eveneens degelijk en chic is, dan wordt het daadwerkelijk "kieskeurig". Dan is het onmogelijk de twee woorden nog te scheiden. Het kiezen wordt dan al snel fijngevoelig. Overigens is dat ook een woord dat het ontleden waard is.
Zou het niet ideaal zijn als we bij de volgende "verkiezingen" keurig zouden verkiezen. Ik bedoel dan niet alleen keurig stemmen. Want met het rode potlood het gekozen rondje kleuren, verloopt doorgaans keurig. Nee, het gaat me dan meer om het kiezen van de keurige keuze.
De eerzame, decente en bevallige optie die weloverwogen wordt verkozen.
Liever dat dan de oppervlakkige kijk op de zaak waarbij de loze woorden niet onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld zijn. Liever dat dan het gebrek aan de overtuiging dat de samenhang belangrijker is dan de wetenschap dat we elk afzonderlijk woord hebben begrepen.
Laten we er een andere draai aan geven en nieuwe woordgeschiedenis schrijven. Leuk voor de Dikke van Dale. Het nieuwe credo bij een volgend rondje Haagse "verstemmingen".
Stem keurig. Wees stemkeurig.
'Heine
Geen opmerkingen:
Een reactie posten